Trafik Kazası Nedeniyle Maddi ve Manevi Tazminat Davası
2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun 3. Maddesinde, trafik kazası, ‘’Karayolu üzerinde hareket halinde olan bir veya birden fazla aracın karıştığı ölüm, yaralanma ve zararla sonuçlanmış olan olaydır.’’ Trafik kazası nedeniyle maddi ve manevi tazminat davası ise, en az bir motorlu aracın katıldığı bir kazada ölüm, yaralanma gibi bedensel zararlar ile malvarlıklarında meydana gelen zararların giderilmesi amacıyla açılan bir tazminat davası türüdür.
Trafik Kazası Nedeniyle Maddi ve Manevi Tazminat Davalarında Zamanaşımı Süresi
Karayolları Trafik Kanunu ve Borçlar Kanunu gereğince iki tür zamanaşımı süresi uygulanmaktadır, bunlar:
- KTK madde 109/1 ile 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu 72. Madde gereğince, Tazminat istemi, zarar görenin zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten başlayarak iki yılın ve her hâlde fiilin işlendiği tarihten başlayarak on yılın geçmesiyle zamanaşımına uğrar. Ancak, tazminat ceza kanunlarının daha uzun bir zamanaşımı öngördüğü cezayı gerektiren bir fiilden doğmuşsa, bu zamanaşımı uygulanır.’’
- Karayolları Trafik Kanunu madde 109/2 ve Borçlar Kanunu 72/2 gereğince dava, cezayı gerektiren bir fiilden doğar ve ceza kanunu bu fiil için daha uzun bir zamanaşımı süresi öngörmüş bulunursa, bu süre maddi tazminat talepleri için de geçerlidir.
Tazminat davası zamanaşımı süresi kazanın meydana geldiği gün itibari ile işlemeye başlar. Davacı dilediği zamanaşımı süresinden yararlanabilir.
Trafik Kazası Nedeniyle Maddi ve Manevi Tazminat Davasını Kimler Açabilir, Neler Talep Edebilir?
- Trafik kazası sonucu malvarlığı veya aracı hasara uğrayan kişi bu zararın giderilmesini, değer kaybı vuku bulduysa tazminini talep edebilir.
- Trafik kazasında yaralanma meydana gelmişse zarara uğrayan kişi maddi ve manevi tazminat davası açabilir. Yaralanan kişi tedavi masraflarını, kaza nedeniyle kaybettiği kazanç kaybını, çalışma gücünün azalmasından veya yitirilmesinden kaynaklanan zararlarını maddi tazminat ile trafik kazası nedeniyle uğradığı elem, keder ve üzüntü için de manevi tazminat ile talep edebilir.
- Trafik kazası nedeniyle ağır bedensel bir yaralanma (uzuv kaybı, hayati fonksiyonlarını yerine getirememesi) vuku bulmuşsa yaralanan kişinin yakınları (anne, baba, eş, çocuklar, nişanlı) sadece “manevi tazminat davası” açabilirler (BK md.56).
- Ölümlü trafik kazalarında cenaze giderleri ve ölüm gerçekleşmeden önce yapılan tedavi giderleri tazmin edilebilir.
- Ölümlü trafik kazalarında ise, ölenden yaşarken destek alan herkes maddi ve manevi tazminat davası açabilir. Maddi tazminatın alınmasında “Destekten Yoksun Kalma Tazminat Davası” açılır.
Destekten Yoksun Kalma Tazminatı Nedir?
Destekten yoksun kalma tazminatı maddi tazminat niteliğindedir. Destekten yoksun kalma tazminatının konusu, desteğin yitirilmesi nedeniyle yoksun kalınan zarardır, bu zarar yansıma zarardır. Buradaki amaç, destekten yoksun kalanların desteğin ölümünden önceki yaşamlarındaki sosyal ve ekonomik durumlarının korunmasıdır. Olaydan sonraki dönemde de, destek olmasa bile, onun zamanındaki gibi aynı şekilde yaşayabilmesi için muhtaç olduğu paranın talep edilmesidir.
Destekten yoksun kalma tazminatı isteyebilecek kişiler mirasçılardan başka kişilerde olabilir. Ölen evliyse eşi ve çocuklarına, bekar ise anne ve babasına destek verdiği karine olarak kabul edilir. Yani, bu kişilerin ölenin desteğinden yararlandıklarını ispat etmelerine gerek yoktur. Ölenin nişanlısı, amcası, evlilik bağı kurulmadan birlikte yaşayan kişiler vb. herhangi bir yakınının trafik kazası nedeniyle destekten yoksun kalma tazminatı talep edebilmesi için ölen kişiden yaşarken destek aldığını ispatlaması gerekir.
Trafik Kazası Nedeniyle Maddi ve Manevi Tazminat Davası Kime Karşı Açılır?
Maddi ve manevi tazminat davası haksız fiil sorumlularına karşı açılır. Ancak, trafik kazalarında haksız fiili bizzat işleyenler dışında da tazminat sorumluları vardır.
Aşağıdaki kişilere maddi ve manevi tazminat davası açılabilir:
- Aracın Sürücüsü: Trafik kazasında kusurlu olan aracın sürücüsü aleyhine tazminat davası açılabilir (BK md.49).
- Aracın Sahibi: Aracın sahibi kural olarak aracın işleteni olarak kabul edildiğinden trafik kazası nedeniyle tazminat sorumluluğu vardır.(2918 sayılı KTK md.85/1)
- Aracın İşleteni: Trafik kazasına karışan aracın işleteni de oluşan her türlü zarardan sorumlu olduğundan işletene de maddi ve manevi tazminat davası açılabilir. (2918 sayılı KTK md.85/1)
- Sigorta Şirketi: Trafik kazasına karışan aracın Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası (Trafik Sigortası) veya poliçe kapsamına göre İhtiyari Mali Mesuliyet Sigortası (Kasko Sigortası) hangi sigorta şirketi tarafından yapılmışsa, o sigorta şirketi de ölüm, yaralama veya diğer zararlardan sorumludur (KTK md.91).
Sigorta Şirketine Karşı Dava Açmadan Önce Yapılması Gerekenler Nelerdir?
Zarar gören, dava yoluna gitmeden önce ilgili sigorta kuruluşuna yazılı başvuruda bulunması gerekir. Sigorta kuruluşunun başvuru tarihinden itibaren en geç 15 gün içinde başvuruyu yazılı olarak cevaplamaması veya verilen cevabın talebi karşılamadığına ilişkin uyuşmazlık olması halinde, zarar gören dava açabilir veya Sigortacılık Kanunu çerçevesinde tahkime başvurabilir.
Tazminat Davalarında Kusurun Etkisi Nedir?
Karayolları Trafik Kanunu madde 86/2 gereğince trafik kazasında zarar görenin kusuru varsa (ağır kusurlu olmamak kaydıyla) hakimin tazminat miktarını indirebileceğini öngörmekte ve bunu da hakimin taktirine bırakmaktadır.
(Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 15.06.2011 tarihli 2011/17-142 E. 2011/411 K.)
Ölüm sonucunun doğmasında araç sürücüsünün veya işleteninin tam kusurlu olmaları halinde, desteğinden yoksun kalan üçüncü kişiye bu kusur yansıtılamayacağına Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 15.06.2011 tarihli 2011/17-142 E. 2011/411 K. sayılı ilamıyla karar verilmiştir.
Ağır kusur (alkollü araç kullanımı, sürücü belgesi olmadan araç kullanımı…) veya kasıtlı olarak yapılan kazalarda sigorta şirketinin rücu hakkı doğmaktadır.
Görevli Mahkeme
- Ölümlü veya yaralamalı trafik kazaları nedeniyle açılacak maddi ve manevi tazminat davalarında görevli mahkeme kural olarak Asliye Hukuk Mahkemesi’dir (HMK md.2/1).
- Trafik sigortasını yapan şirkete açılacak tazminat davasına bakmaya görevli mahkeme Asliye Ticaret Mahkemesi’dir (6102 sayılı TTK md. 4/1-a, md.5/1).
Yetkili Mahkeme
Trafik kazası nedeniyle tazminat davasına bakmaya yetkili mahkemeler şunlardır:
- Davalılardan herhangi birisinin ikametgâhı mahkemesinde tüm sorumlulara tazminat davası açılabilir (HMK md.6).
- Trafik kazasının meydana geldiği yer mahkemesinde tazminat davası açılabilir (HMK md.16)
- Trafik kazaları nedeniyle açılacak tazminat davaları, zarar görenin, yani davacının ikametgâhı mahkemesinde de açılabilir (HMK md.16)
- Trafik sigortası şirketinin merkezinin bulunduğu yer mahkemesinde de maddi ve manevi tazminat davası açılabilir (HMK md.14/2).